Komt ie wel of komt ie niet?
column in 'De Vrijdagavond' 17 februari 2021 (www.vrijdagavond.nl)
De meest geslaagde tentoonstelling tijdens mijn tijd bij het Joods Historisch Museum was wellicht ‘De Messiaanse verwachting’. Een tentoonstelling die jarenlang op een lijst van mogelijke projecten heeft gestaan maar nooit, geheel in lijn met de inhoud, is doorgegaan. De enige tentoonstelling dus waarvan inhoud en vormgeving naadloos op elkaar aansloten. Nu was het, moet ik toegeven, ook lastig museale objecten bij de tentoonstelling te bedenken. Een enkel plaatje van Sjabtai Tsvi is er wel, met daarbij verschillende verhalen van de reuring in het 17e-eeuwse Amsterdam rond de aankondiging van deze valse Messias. De figuur van Jezus had ikzelf al eerder bij een andere tentoonstelling rond Kerst bedacht, een kerststal met daarbij een bordje ‘Joods gezin, begin van de jaartelling’.
Voor de Messias-tentoonstelling leek mij de import van een Chabad-Lubavitch Mitzvah Tank uit New York een spannend idee. Die zouden we dan in de Nieuwe Amstelstraat voor de ingang van het museum kunnen neerzetten. Binnen zou dan ruimte zijn voor uitleg over deze orthodoxe stroming en hun gemotoriseerde inzet om Joden terug te brengen op het, volgens hen, goede pad.
Maar helaas: de Messias kwam niet, ook niet in het Joods Historisch Museum. Ik weet trouwens niet of de tentoonstelling nog steeds op de wachtlijst staat.
Maar los van dit alles blijft het messiaanse idee een ijzersterk concept. Het is de verwachting die mensen aanzet hun best te doen, zo goed mogelijk te leven, ervoor te zorgen dat de wereld zover als mogelijk gereed is voor de komst van de Messias. Een geweldige Messias achter de deur, zal ik maar zeggen. En als de Messias dan werkelijk zou komen, dan stort het hele idee ineen. Dus komt hij niet en blijven we hem verwachten en ons meest mogelijke best doen de omstandigheden zo gunstig mogelijk te maken. En die tentoonstelling die gaat dus ook niet door.
Bij Isaac Bashevis Singer las ik eens, lang geleden: ‘Als God niet bestaat, moeten de mensen gewoon doen alsof hij wel bestaat’. Het is dezelfde simpele waarheid die ook geldt voor de Messias.